Τζάνις Τζόπλιν (Janis Joplin)

Αμερικανίδα τραγουδίστρια της ροκ μουσικής. Προικισμένη με μία συγκλονιστική φωνή, απέδιδε με την ίδια θέρμη τον δυναμισμό του ροκ και την απελπισία των μπλουζ.

H Τζάνις Λιν Τζόπλιν (Janis Lyn Joplin) γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 1943 στο Πορτ Άρθουρ του Τέξας, στους κόλπους μιας χριστιανικής οικογένειας. Από νεαρή ηλικία έδειξε τις επαναστατικές της διαθέσεις, επηρεασμένη από τη γενιά των μπιτ. Αν και ξεκίνησε να σπουδάζει ζωγραφική, γρήγορα άλλαξε κατεύθυνση και ασχολήθηκε με τη μουσική, επηρεασμένη από τις μεγάλες ηρωίδες των μπλουζ. Είδωλά της υπήρξαν οι Λεντμπέλι, Ότις Ρέντινγκ και κυρίως η Μπέσι Σμιθ και η Οντέτα Χολμς, από τις οποίες εμπνεύστηκε το ακατέργαστο, πηγαίο φωνητικό της στιλ, που τόσο διέφερε από τις φολκ ερμηνείες συγχρόνων της τραγουδιστριών, όπως της Τζόαν Μπαέζ και της Τζούντι Κόλινς.

Το 1962 κι ενώ φοιτούσε στο Πανεπιστήμιο του Όστεν εγκατέλειψε τις σπουδές της και εγκαταστάθηκε στο ελευθεριακό περιβάλλον του Σαν Φρανσίσκο, αποφασισμένη να ασχοληθεί επαγγελματικά με τη μουσική. Ύστερα από αρκετές περιπλανήσεις και συνεργασίες, βρήκε το ιδανικό συνοδευτικό γκρουπ στους «Big Brother And The Holding Company», το αυτοσχεδιαστικό μπλουζ ύφος των οποίων ταίριαξε απόλυτα με τη φωνητική τεχνική της.

Έπειτα από μία θριαμβική εμφάνιση στο φεστιβάλ του Μόντερεϊ (17 Ιουνίου 1967) κυκλοφόρησε το πρώτο της άλμπουμ με τίτλο «Big Brother and the Holding Company», με μεγαλύτερη επιτυχία τη διασκευή ενός παραδοσιακού αμερικανικού τραγουδιού, του «Down on Me». Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησε το «Cheap Thrills», μία αποθέωση της ψυχεδελικής σόουλ, που περιλαμβάνει δύο κλασικά τραγούδια της («Piece Of My Heart», «Summertime» και «Ball And Chain»).

Ωστόσο, διάφορες δυσκολίες οδήγησαν την Τζάνις στην απόφαση να αφήσει το γκρουπ το Νοέμβριο του 1968 και να συνεχίσει με τους «Kozmic Blues Band», στις τάξεις των οποίων υπήρχαν σπουδαία ονόματα του λευκού μπλουζ, όπως του Μάικ Μπλούμφιλντ και του ελληνοαμερικανού Νικ Γκραβενίτις (πρώην μέλη των «Electric Flag»). Μαζί τους εμφανίστηκε στο φεστιβάλ του Γούντστοκ (16 Αυγούστου 1969) και ηχογράφησε το άλμπουμ «I Got Dem Ol' Kozmic Blues Again Mama!» (1969), που περιείχε τις επιτυχίες «Try (Just A Little Bit Harder)», «Kozmic Blues» και «To Love Somebody».

Δυστυχώς, η εξάρτησή της από τα ναρκωτικά και το αλκοόλ όλο και μεγάλωνε. Αναγκάστηκε να αφήσει το γκρουπ για να υποβληθεί σε θεραπεία. Λίγο μετά την επιστροφή της κι ενώ είχαν προχωρήσει οι ηχογραφήσεις για το πρώτο άλμπουμ της με τη νέα μπάντα «Full Tilt Boogie Band», η Τζάνις Τζόπλιν βρέθηκε νεκρή στις 4 Οκτωβρίου 1970 από υπερβολική δόση ηρωίνης σε δωμάτιο ξενοδοχείου του Χόλιγουντ.

Το άλμπουμ κυκλοφόρησε, τελικά, μετά το θάνατό της, με τον τίτλο «Pearl» και για πολλούς ήταν η καλύτερη δουλειά της. Ανάμεσα στις καλύτερες στιγμές του ήταν τρεις συνθέσεις του Τζέρι Ραγκαβόι («My Baby», «Cry Baby», «Get It While You Can») και μία του Κρις Κριστόφερσον («Me And Bobby McGee»).

• Το περιοδικό Rolling Stone την κατέταξε στην 46η θέση της λίστας με τους 100 σπουδαιότερους καλλιτέχνες όλων των εποχών (2004) και στη θέση 28 της λίστας με τους 100 σπουδαιότερους τραγουδιστές όλων των εποχών (2008).
• Τραγούδια αφιερωμένα στην Τζάνις Τζόπλιν έγραψαν ή ερμήνευσαν ο Λέοναρντ Κοέν («Chelsea Hotel #2»), ο Τζέρι Γκαρσία («Birdsong»), η Τζόαν Μπαέζ («In the Quiet Morning», «Children of the Eighties»), οι The Mamas & the Papas («Pearl») και ο Κάντρι Τζο ΜακΝτόναλντ («Janis»).
• Η ταινία του Μαρκ Ράιντελ «Το τριαντάφυλλο» («The Rose») με πρωταγωνίστρια την Μπέτι Μίντλερ βασίζεται χαλαρά στη ζωή της Τζάνις Τζόπλιν.