Σαν σήμερα 28/03 στις τέχνες...

Σαν σήμερα στις τέχνες...

1868: Γεννιέται ο Ρώσος λογοτέχνης Μαξίμ Γκόρκι. Το πραγματικό του όνομα ήταν Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πέσκοφ ή Πεσκόφ ενώ το Γκόρκι το επέλεξε ως ψευδώνυμο επειδή σημαίνει πικρός. Αντιτάχτηκε πολλάκις στο τσαρικό καθεστώς και πέρασε πολύ καιρό στις φυλακές ή στην εξορία.

1936: Γεννιέται ο Χόρχε Μάριο Πέδρο Βάργκας Λιόσα ο οποίος  είναι Περουβιανός συγγραφέας. Ο Βάργκας Λιόσα είναι ένας από τους σημαντικότερους μυθιστοριογράφους και δοκιμιογράφους της Λατινικής Αμερικής, καθώς και ένας από τους πιο διακεκριμένους συγγραφείς της γενιάς του. Ο Βάργκας Λιόσα πρωτοέγινε γνωστός στη δεκαετία του 1960 με μυθιστορήματα όπως τα La ciudad y los perros (Η πόλη και τα σκυλιά, μετάφραση Λέανδρος Πολενάκης, εκδόσεις Οδυσσέας 1981)(1963), La casa verde (Το πράσινο σπίτι, μετάφραση Αγγελική Αλεξοπούλου, εκδόσεις Καστανιώτη 2009) (1965), και το μνημειώδες Conversación en La Catedral (Πότε πήραμε την κάτω βόλτα;, μετάφραση Τασίας Παναγοπούλου, εκδόσεις Εξάντας 2002) (1969). Σήμερα παραμένει πολυγραφότατος σε μια ευρεία γκάμα λογοτεχνικών ειδών και στη δημοσιογραφία. Το λογοτεχνικό του έργο περιλαμβάνει κωμωδίες, αστυνομικά, ιστορικά και πολιτικά μυθιστορήματα. Πολλά από αυτά, όπως το Pantaleón y las visitadoras (Ο Πανταλέων και οι επισκέπτριες, μετάφραση Τασίας Χατζή και Natividad Galvez, εκδόσεις Εξάντας 1997) (1973) και το La tía Julia y el escribidor (Η θεία Χούλια και ο γραφιάς, μετάφραση Τασίας Χατζή, εκδόσεις Οδυσσέας 1986) (1977), διασκευάστηκαν και μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο. Πολλά από τα έργα του Βάργκας Λιόσα είναι επηρεασμένα από την αντίληψη του συγγραφέα για την περουβιανή κοινωνία και από τις εμπειρίες του ως Περουβιανός. Ωστόσο, όλο και περισσότερο επεξέτεινε το ρεπερτόριό του και καταπιάστηκε με θέματα από διαφορετικά σημεία του κόσμου. Όπως και άλλοι Λατινοαμερικάνοι συγγραφείς, ο Βάργκας Λιόσα υπήρξε πολιτικά ενεργός στο μεγαλύτερο μέρος της πορείας του. Ήταν υποψήφιος πρόεδρος του Περού το 1990 με το κεντροδεξιό κόμμα Δημοκρατικό Μέτωπο (FREDEMO). Τον Οκτώβριο του 2010 η Σουηδική Βασιλική Ακαδημία τίμησε τον Λιόσα απονέμοντάς του το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για το Έτος 2010. Σύμφωνα με το σκεπτικό της, το βραβείο απονέμεται στον Λιόσα «για τη χαρτογράφησή του των δομών της εξουσίας και τις διεισδυτικές του εικόνες της ατομικής αντίστασης, εξέγερσης και ήττας». Άλλα έργα του μεταφρασμένα στα Ελληνικά είναι : Quien matò Palomino Molero ? (Ποιος σκότωσε τον Παλομίνο Μολέρο; - μετάφρ.Τ.Παναγοπούλου, "Εξάντας") και Lituma en los Andes (Ο Λιτούμα στις Άνδεις - μετάφρ.Σάρα Μπενβενίστε, "Εξάντας"). Διηγήματά του εκδόθηκαν επίσης από τον "Εξάντα" σε μετάφραση Ρ.Κωλαίτη.

1941: Αυτοκτονεί η Virginia Woolf. Υπήρξε σπουδαία Αγγλίδα μυθιστοριογράφος και δοκιμιογράφος, που θεωρήθηκε πρωτοπόρος και νεωτερίζουσα λογοτέχνης στον 20ό αιώνα και μια από τους μέγιστους καινοτόμους στην αγγλική γλώσσα. Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου υπήρξε σημαντική μορφή στη λογοτεχνική κοινωνία του Λονδίνου και μέλος της Ομάδας Μπλούμσμπερυ. Τα διασημότερα έργα της είναι τα μυθιστορήματα Η κυρία Ντάλογουεη (Mrs Dalloway, 1925), Στο φάρο (To The Lighthouse, 1927), το Ορλάντο (Orlando, 1928), και το δοκίμιο Ένα δωμάτιο ολοδικό σου (A Room of One's Own, 1929) με τη παροιμιώδη φράση της: "Μια γυναίκα πρέπει να έχει τα χρήματα και ένα δωμάτιο κατάδικό της, εάν πρόκειται να γράψει μυθιστοριογραφία". Τα μυθιστορήματα της διακρίνονται για το ψυχολογικό τους βάθος και το εκφραστικό τους ύφος. Άλλα γνωστά έργα της είναι: Νύχτα και μέρα, Τα κύματα, Τα χρόνια, Τρεις γκινέες, κ.ά.

1943: Πεθαίνει ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ ο οποίος ήταν Ρώσος συνθέτης, πιανίστας και διευθυντής ορχήστρας. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους πιανίστες του 20ου αιώνα, εξ αιτίας των εξαιρετικών τεχνικών δυνατοτήτων του. Υπάρχουν πολλές ηχογραφήσεις με τον ίδιο να εκτελεί έργα δικά του αλλά και άλλα σημαντικά έργα του πιανιστικού ρεπερτορίου. Η ποιότητα των συνθέσεών του συχνά αμφισβητήθηκε, παρ’ όλο που η δημοτικότητά του ήταν πολύ μεγάλη. Στα έργα του συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, 4 κοντσέρτα για πιάνο, 3 συμφωνίες, 2 σονάτες για πιάνο και 3 όπερες. Το ύφος των περισσότερων συνθέσεών του είναι το ύφος του ύστερου ρομαντισμού, συγγενικό με την μουσική του Τσαϊκόφσκι, αλλά διακρίνονται και επιδράσεις από τον Σοπέν και τον Λιστ.

1964: Στα διεθνή ύδατα έξω από τις αγγλικές ακτές, εκπέμπει εν πλω ο πρώτος πειρατικός ραδιοφωνικός σταθμός της χώρας, το περίφημο Ράδιο Καρολίνα που έμελλε ν' αλλάξει το μέλλον της ραδιοφωνίας στη Γηραιά Αλβιόνα. Λίγο αργότερα το κρατικό BBC ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός ποπ σταθμού εθνικής εμβέλειας, του Radio 1, στα πρότυπα του επιτυχημένου πειρατικού μοντέλου.

1964: Οι Beatles σπάνε το ρεκόρ που κατείχε ο Έλβις Πρίσλεϊ με 9 τραγούδια στο τοπ-100. Καταμετρούν 10 στα 100 καλύτερα και λίγες εβδομάδες μετά, στις 11 Απριλίου, προσέθεσαν άλλα τέσσερα.

1969: Ο Γιώργος Σεφέρης στηλιτεύει τη χούντα με την περίφημη δήλωσή του στο ραδιόφωνο του BBC. "Πάει καιρός που πήρα την απόφαση να κρατηθώ έξω από τα πολιτικά του τόπου. Προσπάθησα άλλοτε να το εξηγήσω, αυτό δε σημαίνει διόλου πως μου είναι αδιάφορη η πολιτική ζωή μας. Έτσι, από τα χρόνια εκείνα ως τώρα τελευταία έπαψα κατά κανόνα ν’ αγγίζω τέτοια θέματα. Εξ άλλου τα όσα δημοσίευσα ως τις αρχές του 1967, και η κατοπινή στάση μου (δεν έχω δημοσιεύσει τίποτε στην Ελλάδα από τότε που φιμώθηκε η ελευθερία) έδειχναν, μου φαίνεται αρκετά καθαρά τη σκέψη μου. Μολαταύτα, μήνες τώρα, αισθάνομαι μέσα μου και γύρω μου, ολοένα πιο επιτακτικά το χρέος να πω ένα λόγο για τη σημερινή κατάστασή μας. Με όλη τη δυνατή συντομία, να τι θα έλεγα: Κλείνουν δυο χρόνια που μας έχει επιβληθεί ένα καθεστώς όλως διόλου αντίθετο με τα ιδεώδη για τα οποία πολέμησε ο κόσμος μας και τόσο περίλαμπρα ο λαός μας, στον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο. Είναι μια κατάσταση υποχρεωτικής νάρκης όπου, όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές, με πόνους και με κόπους, πάνε κι’ αυτές να καταποντιστούν μέσα στα ελώδη στεκάμενα νερά. Δε θα μου ήταν δύσκολο να καταλάβω πως τέτοιες ζημιές δε λογαριάζουν παρά πολύ για ορισμένους ανθρώπους. Δυστυχώς, δεν πρόκειται μόνο γι’ αυτόν τον κίνδυνο. Όλοι πια το διδάχτηκαν και το ξέρουν πως στις δικτατορικές καταστάσεις, η αρχή μπορεί να μοιάζει εύκολη, όμως η τραγωδία περιμένει, αναπότρεπτη, στο τέλος. Το δράμα αυτού του τέλους μας βασανίζει, συνειδητά ή ασυνείδητα όπως στους παμπάλαιους χορούς του Αισχύλου. Όσο μένει η ανωμαλία, τόσο προχωρεί το κακό. Είμαι ένας άνθρωπος χωρίς κανένα απολύτως πολιτικό δεσμό, και, μπορώ να το πω, μιλώ χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό όπου μας οδηγεί η καταπίεση που κάλυψε τον τόπο. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει. Είναι Εθνική επιταγή. Τώρα ξαναγυρίζω στη σιωπή μου. Παρακαλώ το Θεό, να μη με φέρει άλλη φορά σε παρόμοια ανάγκη να ξαναμιλήσω."

1970: Γεννιέται ο Αμερικάνος ηθοποιός Vince Vaughn.

1970: Η Ευδοκία του Αλέξη Δαμιανού, με το περίφημο ζεϊμπέκικο του Μάνου Λοΐζου, παίρνει μέρος στο φεστιβάλ των Καννών.

1986: Γεννιέται η Αμερικανίδα τραγουδίστρια, τραγουδοποιός, στιχουργός, παραγωγός, χορεύτρια, σχεδιάστρια μόδας και ηθοποιός.Lady Gaga (Stefani Joanne Angelina Germanotta).Το καλλιτεχνικό όνομα Lady Gaga προέκυψε από το τραγούδι των Queen Radio Ga-Ga. Στη μουσική και το στυλ της έχει επηρεαστεί από τη Madonna, τον Michael Jackson, τoν David Bowie και τους Queen. Εκτός από την ποπ μουσική, που είναι το κύριο είδος της, έχει κάνει κομμάτια με ραπ, τζαζ και ροκ επιρροές. Έχει κερδίσει 6 Βραβεία Γκράμμυ. Είναι η πρώτη καλλιτέχνης στην ιστορία που κέρδισε το Songwriters Hall Of Fame: Icon Award, αναγνωρίζοντας τη συνεισφορά της. Το 2016 πήρε την πρώτη της υποψηφιότητα για Βραβείο Όσκαρ για τη μπαλάντα της "Til It Happens To You", που αφορά στο φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης, ενώ απέσπασε επίσης την πρώτη της Χρυσή Σφαίρα για τον ρόλο ως C. Elizabeth στη δημοφιλή αμερικανική σειρά τρόμου "American Horror Story". Είχε εμφανιστεί στον κινηματογραφικό φακό και παλαιότερα μα όχι ως πρωταγωνίστρια.

1994: Πεθαίνει ο Ευγένιος Ιονέσκο, Ρουμάνος θεατρικός συγγραφέας, εισηγητής του θεάτρου του παραλόγου. Αν κι έγραψε στη γαλλική γλώσσα, θεωρείται από τους πιο αξιόλογους ανθρώπους της διανόησης της Ρουμανίας. Στα έργα του, ο Ιονέσκο διακωμωδεί τις πιο κοινότοπες καταστάσεις, ενώ απεικονίζει τη μοναξιά του ανθρώπου και την ασημαντότητα της ύπαρξής του. Τα πρώτα και πιο καινοτόμα έργα του Ιονέσκο ήταν θεατρικά μονόπρακτα. Η Φαλακρή Τραγουδίστρια (1950), Το Μάθημα (1951), Οι Καρέκλες (1952). Τα έργα αυτά εκφράζουν το αίσθημα της αποξένωσης και την αδυναμία και ματαιότητα επικοινωνίας με σουρεαλιστικό και κωμικό τρόπο, παρωδώντας τον κομφορμισμό της αστικής τάξης και τις κοινές θεατρικές φόρμες. Ο Ιονέσκο απεικονίζει έναν αποκτηνωμένο κόσμο με μηχανικούς χαρακτήρες σαν μαριονέτες.

1996: Ο Phil Collins ανακοινώνει ότι εγκαταλείπει τους Genesis για να αφοσιωθεί στην προσωπική του καριέρα.

2000: Ο Jimmy Page των Led Zeppelin κερδίζει αγωγή δυσφήμισης από το περιοδικό Ministry, που υποστήριξε σε δημοσίευμά του ότι ο Page είχε ευθύνη για τον θάνατο του ντράμερ του συγκροτήματος John Bonham.

2004: Πεθαίνει ο κορυφαίος Βρετανός ηθοποιός Πίτερ Ουστίνοφ. Εκτός από ηθοποιός ήταν θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος, σκηνοθέτης και παραγωγός του κινηματογράφου και του θεάτρου. Έχει κερδίσει πολλά βραβεία, μεταξύ αυτών και δύο βραβεία Όσκαρ για τις ταινίες "Τοπκαπί" και "Σπάρτακος" το 1961 και το 1965 αντίστοιχα. Θεωρούνταν ένας πολύ ευφυής άνθρωπος και δεινός αφηγητής. Ο Peter Alexander von Ustinov γεννήθηκε στις 16 Απριλίου 1921 στο Λονδίνο. Ο πατέρας του Ουστίνοφ, Ιόνας, ήταν υπολοχαγός στη Λουφτβάφε, ενώ αργότερα έλαβε τη Βρετανική υπηκοότητα και εργάστηκε για την MI5. Ο Ουστίνοφ είχε επίσης Ρώσικη, Ελβετική, Αιθιοπική, Γαλλική και Ιταλική καταγωγή. Η μητέρα του Ναντέζντα Λεοντίεβνα "Νάντια" Μπενουά ήταν ζωγράφος. Ο Ουστίνοφ ήταν συμμαθητής με τον γιο του Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ, Ρούντολφ. Αρχικά, επιστρατεύτηκε με τον Βρετανικό στρατό στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πρώτος του μεγάλος ρόλος ήταν εκείνος του Νέρωνα στην ταινία Κβο Βάντις. Αργότερα, κέρδισε δύο βραβεία Όσκαρ Β' Ανδρικού Ρόλου για τις ταινίες Τοπκαπί, του Ζυλ Ντασέν, και Σπάρτακος. Από το 1969 και έπειτα, ο Ουστίνοφ εγκατέλειψε τον κινηματογράφο και συμμετείχε σε εκστρατείες όπως εκείνες της UNICEF. Στις 31 Οκτωβρίου 1984, ο Ουστίνοφ θα επισκεπτόταν την πρωθυπουργό της Ινδίας Ίντιρα Γκάντι, όμως εκείνη δολοφονήθηκε στον δρόμο για τη συνάντηση. Αργότερα, ο Ουστίνοφ έγινε Πρέσβης Καλής Θελήσεως του ΟΗΕ. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ο Ουστίνοφ έλαβε την Ελβετική υπηκοότητα για να αποφύγει το βαρύ φορολογικό σύστημα της Βρετανίας προς τους πλούσιους. Ο Πίτερ Ουστίνοφ πέθανε στις 24 Μαρτίου 2004 σε μια κλινική της πόλης Ζενολιέ της Ελβετίας. Διακρινόταν επίσης για τη γλωσσομάθειά του, αφού, ενώ είχε ως μητρική του την Αγγλική, μιλούσε άπταιστα Ρωσικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά, Ελληνικά και Τουρκικά. Στην Ελλάδα είναι γνωστά τα θεατρικά του έργα The Love of Four Colonels (Ο έρωτας των τεσσάρων συνταγματαρχών, 1951), Romanoff and Juliet (Ρομανόφ και Ιουλιέττα, 1956) και Photo Finish (1962).

2009: Πεθαίνει ο Maurice Jarre ο οποίος ήταν Γάλλος συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας, που χαρακτηρίσθηκε ως "ένας από τους γίγαντες της κινηματογραφικής μουσικής του 20ού αιώνα". Είναι ο πατέρας του εξίσου διάσημου συνθέτη Jean Michel Jarre. Παρότι συνέθεσε αρκετά συναυλιακά έργα, ο Μωρίς Ζαρ είναι περισσότερο γνωστός για τη μουσική που συνέθεσε για κινηματογραφικές ταινίες, ιδίως για τις συνεργασίες του με τον σκηνοθέτη Ντέιβιντ Λην. Ο Ζαρ συνέθεσε τη μουσική για όλες τις ταινίες του Λην από τον Λώρενς της Αραβίας (1962) και μετά. Αξιοσημείωτες συνεργασίες του με άλλους σκηνοθέτες περιλαμβάνουν τα έργα The Train (1964), The Message (1976), Το λιοντάρι της ερήμου (1981), Μάρτυρας Εγκλήματος (1985) και Αόρατος εραστής (1990). Τρεις από τις συνθέσεις του συμπλήρωσαν συνολικά 42 εβδομάδες στην κορυφή του βρετανικού τσαρτ, με τη μεγαλύτερη επιτυχία να είναι το τραγούδι "Somewhere My Love". Ο Ζαρ ήταν συνολικά εννέα φορές υποψήφιος για βραβεία Όσκαρ, κερδίζοντας τα τρία, για τις ταινίες του Λην "Ο Λώρενς της Αραβίας" (1962), "Δόκτωρ Ζιβάγκο" (1965) και "Το πέρασμα στην Ινδία" (1984). Επιπλέον, είχε κερδίσει 4 Χρυσές Σφαίρες, 2 BAFTA, και ένα Grammy.