Το βιβλίο που δεν γράφτηκε ποτέ για να γίνει βιβλίο. De Profundis by Oscar Wilde

Όταν ο Bernard Shaw ρωτήθηκε για το "De Profundis", το τελευταίο αυτό έργο του Oscar Wilde, απάντησε με την ειρωνεία που τον διέκρινε: "Μια ακίνδυνη ρουκέτα, που όλοι την έπαιρναν για τορπίλη".
Ο τρομερός γέρος δε θέλησε να δει πέρα απ' τις γραμμές, να συλλάβει τον ανελέητο πόνο που κρυβόταν σ' αυτές τις σελίδες. Αλλά το "De Profundis" ήταν και είναι η πιο ολοκληρωμένη μορφή ερωτικής εξομολόγησης (αδιάφορο αν απευθύνεται σε μια γυναίκα ή σ' έναν ανάξιο φίλο), η σπαρακτική κραυγή ενός μετανοημένου για τις λίγες στιγμές μιας απίθανης ευτυχίας.

«Μονάχα η Φύση, που οι απαλές της βροχές πέφτουν "επί δικαίων και αδίκων", θα μου προσφέρει την αγκαλιά των βράχων της να κρύψω το πρόσωπό μου και θα μ' αφήσει στις κρυφές κοιλάδες της, στη σιωπή τους, να κλάψω χωρίς οι άνθρωποι να μ' ενοχλούν. Και θα στολίσει μ' αστέρια τη νύχτα, για να μπορώ να περπατάω στα σκοτεινά χωρίς να σκοντάφτω, θα στείλει τους ανέμους να σκορπίσουν τ' αχνάρια των ποδιών μου, για να μην με φτάσουν οι άνθρωποι, και θα με αποκαθάρει στα πλατιά της νερά και θα με γιάνει με τα μυστικά της βότανα», έγραφε στον Λόρδο Alfred Douglas απ' τη φυλακή του.

Στις σελίδες του κύκνειου αυτού έργου του Wilde, βρίσκουμε ίσως το κλειδί να εξηγήσουμε τις σκοτεινές πτυχές της τραγικής πτώσης του. Και το κλειδί αυτό είναι μια περιπαθής αφοσίωση στην Τέχνη ενός πιστού, που ήταν φιλάργυρος στους ήχους και τις συλλαβές, όσο και ο Μίδας για το χρυσάφι...

Ενός σταυροφόρου της πιο τέλειας μορφής, της πιο ασύλληπτης φραστικής απόχρωσης, ενός αναζητητή της αρμονίας και του μέτρου, που τον "περίμεναν πάντα δάκρυα μέσα στα πέταλα ενός ρόδου" και που ήθελε να του μιλούν γι' αυτόν τον κόσμο των σκιών, που τόσο αγάπησε, για τη ζωή, για την ψυχή, για τη θλίψη και την ομορφιά της...

Το περιεχόμενο του βιβλίου -ογδόντα πυκνογραμμένες χειρόγραφες σελίδες- συγκεντρώθηκε μέρα με τη μέρα. Γιατί η διεύθυνση των Φυλακών του Ρήντινγκ έδινε στον Oscar Wilde μονάχα μια σφραγισμένη κόλλα χαρτί την ημέρα και ήταν υποχρεωμένος να την παραδίδει για να πάρει άλλη.

Έτσι, αυτό το βιβλίο-επιστολή φυλάχτηκε απ' τον ταγματάρχη Nelsson, διευθυντή των Φυλακών, και στις 19 Μαΐου 1897, όταν έληξε η ποινή του ποιητή, του παραδόθηκε, χωρίς ποτέ να φτάσει στα χέρια του αποδέκτη του. Την ίδια μέρα ο Oscar Wilde έφυγε για τη Γαλλία και στη Διέπη εμπιστεύτηκε το "De Profundis" στο φίλο του Robert Ross, χωρίς ν' ασχοληθεί πια μ' αυτό.

Ο Oscar Wilde μέσα από τη φυλακή γράφει το "De Profundis", που στα Λατινικά σημαίνει "εκ βαθέων" και δημιουργεί ένα αριστούργημα, ένα βιβλίο σταθμό στην Παγκόσμια Λογοτεχνία. Ο Wilde, έγραφε καθημερινά από μια σελίδα, την αυτοκριτική μιας ζωής που τον έστειλε για 2 χρόνια στη φυλακή. Δεν έχει στο μυαλό του ότι μια μέρα θα δημιουργηθεί το βιβλίο αυτό.
Ξυπνά από τον λήθαργο που τον βύθισε το πάθος αγνοώντας τη λογική και ξεσπαθώνει. Κατηγορεί μια τον εαυτό του και μια τον εραστή του λόρδο Alfred Douglas, για το κατάντημα του. Καταθέτει γυμνή την ψυχή του, χωρίς να παραθέτει απλά τα γεγονότα. Προσπαθεί να ανασυντάξει τον αυτοσεβασμό και την αυτοεκτίμηση του.
Η μακροσκελής επιστολή που άρχισε να γράφεται το 1897 και εκδόθηκε μετά τον θάνατο του μυθιστοριογράφου, ποιητή και δραματουργού, είναι γεμάτη πόνο και απογοήτευση. Μια φτιασιδωμένη με πάθη αγάπη, που μοιάζει να μην υπήρξε ποτέ. Βουτήχτηκε στη λάσπη, μούλιασε στον πόνο.
Η απόλυτη καταστροφή του ήρωα, η κατεδάφιση των ονείρων και τον προσδοκιών. Η πίστη στον έρωτα και η ματαίωση. Ο θυμός, η πίκρα και η αγάπη που δεν κερδίζει πάντα όπως στα παραμύθια.
Ο Ιρλανδός συγγραφέας που σπούδασε Ελληνική και Λατινική φιλολογία, αγγίζει ευαίσθητα δεδομένα της εποχής. Η ομοφυλοφιλία, εκείνη την περίοδο στην Αγγλία, θεωρούνταν ποινικό αδίκημα. Αυτό δεν τον εμπόδισε να ρισκάρει τα πάντα, να γυρίσουν όλα εναντίον του και να καταδικαστεί τελικά, ανάμεσα στις φωνές του πλήθους που φώναζαν "Ντροπή".
Το De Profundis είναι ένα πραγματικά σπουδαίο βιβλίο, ενός από τους μεγαλύτερους όλων των εποχών. Αξίζει μια θέση στη βιβλιοθήκη σου, μόνο και μόνο για να σε βάλει σε σκέψεις, με τα εξής λόγια: Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι άλλοι άνθρωποι. Οι σκέψεις τους είναι οι απόψεις κάποιου άλλου, η ζωή τους μια μίμηση, τα πάθη τους ένα ρητό.

Όσκαρ Ουάιλντ
De profundis
Μετάφραση: Ανδρέας Παππάς
εκδ. Σμίλη, 2012
σελ. 220
ISBN 978-960-6880-25-4